[Column] LS Loket gesloten

De Utrechtse professor Lars Tummers startte in 2018 een langlopend, vijfjarig onderzoek naar het slechte image van onze overheidsdienaren. Tot voor kort waren de voorlopige conclusies dat ambtenaren ook loyaal, netjes, zorgvuldig en intelligent zijn en daarmee een zegen voor de instellingen en voor de maatschappij. Natuurlijk zijn die er ook. Ik ken er zelfs een paar.
De laatste tijd loopt het vertrouwen in Mijn Overheid.NL de ene na de andere gevoelige deuk op. De ene na de andere overheidsdienst, van hoog tot laag, laat heel wat steken vallen. De burger voelt zich, volgens een parlementaire onderzoekscommissie, in de steek gelaten en zit ‘klem tussen balie en beleid’. Of het nu gaat over de belastingdienst, CBR, UWV, DUO, gemeentelijke sociale zaken, de GGD of het RIVM, voor de gemiddelde burger leidt het contact met deze verkokerde instellingen al snel tot kafkaiaanse toestanden.

Ambtelijke molens draaien langzaam. Er zit nu bovendien zoveel zand in de machinerie, dat burgers zich vermorzeld voelen. In heel veel gevallen is het loket van de vriendelijke, inlevende en behulpzame ambtenaar gesloten en heeft die plaatsgemaakt voor invulformulieren, ondoorgrondelijke telefonische keuzemenu’s en digitale vragenlijsten. Van de moderne burger wordt zelfredzaamheid verwacht. In alledaags Nederlands: ‘zoek het maar uit’. 

O, wee als je een vinkje of kruisje overslaat en een bonnetje of bijlage vergeet in te scannen. Voordat je het weet, sta je als fraudeur op een zwarte lijst en word je financieel uitgekleed. Je moet al rechten gestudeerd hebben, wil je daar ooit nog vanaf komen. En voor de eenvoudige brave burger die het lef heeft een bezwarenprocedure te starten en rechtsbijstand nodig heeft, is er geen enkel loket. Kortom: het vertrouwen is helemaal weg!

Je zult van nature maar zo`n vriendelijke, inlevende en behulpzame ambtenaar zijn. Dan heb je toch geen leven meer! Competenties als empathie, tijd nemen voor de klanten en zelfstandig nadenken, zijn al jarenlang uit de functieomschrijving geschrapt. Zo’n ambtenaar is zelf een radertje geworden in de overheidsmallemolen. Hij of zij kan slechts de schouders ophalen met de boodschap ‘leuker kunnen we het niet maken’. De ambtenaar trekt zich vervolgens terug op de afgebakende thuiswerkplek, staart uit het raam en streept de dagen af tot aan het ABP-pensioen. Zo komen we dus nooit van die flauwe ambtenarenmoppen af.

De parlementaire onderzoekscommissie steekt ook de hand in eigen boezem. De Tweede Kamer is als wetgever vooral bezig met de waan van de dag, incidentenpolitiek en mediahypes. De 150 kamerleden verzinnen in no-time kromme wetten met allerlei tekortkomingen, die 95.000 ambtenaren nooit kunnen uitvoeren. Goede wetgeving is lange termijnwerk. En daar hebben de leden van de Tweede Kamer al helemaal geen tijd voor. Ze hebben immers maar vier jaar om te vlammen en in de picture te komen. Een plaatsje aan de tafel van Jinek, Op1 of een uitnodiging voor De Slimste Mens is veel interessanter dan het maken van goede wetten en het controleren van de regering. De Tweede Kamer als alternatief voor The Voice of Holland. Daar wil je aan meedoen, al is het maar voor de schadeloosstelling – da’s het chique woord voor het salaris van politici – van 117.000 Euro bruto per jaar, zonder aanvullende onkostenvergoedingen. Voor normale mensen is een schadeloosstelling overigens een schadevergoeding voor aangedaan onrecht.

Geen wonder dat er volgende week maar liefst 37 partijen met 1579 kandidaten meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen. De afgelopen weken volgden ze de peilingen van uur tot uur en bedelden ze op tv, bij familieleden, kennissen en in netwerken voor die o zo noodzakelijke stemmen. Toch knallen na de uitslag bij slechts 150 kandidaten de champagnekurken. Misschien ook in Nijmegen.
Nijmegen komt er bij de kandidaatstelling nogal bekaaid af. Van de 1579 kandidaten geven er slechts 13 Nijmegen als woonplaats op. Daarvan staan er slechts drie op een verkiesbare plaats.
Lisa Westerveld en April Ranshuijsen staan op plaats 10 en 11 van Groen Links. Voor Charlotte Brand wordt het op plaats 15 van de PvdA heel erg spannend. Maar ja, er kan de laatste week nog een hoop gebeuren. Een uitglijder van Mark, Wopke, Sigrid of Jesse kan de boel zo maar op de kop zetten. En voldoende voorkeurstemmen voor de mindere goden op de lijst zijn staatkundige addertjes onder het gras. Het blijft spannend.

Het is trouwens wel de vraag of het Nijmeegse geluid in de versnipperde Haagse duiventil de komende jaren nog wel echt wordt gehoord. Bijna de helft van Tweede Kamer komt niet meer terug en de nieuwelingen voelen zich de eerste jaren als een kat in een vreemd pakhuis.
Waar is de tijd dat door de wol geverfde Nijmeegse politieke rotten als Hans Alders, Ad Lansink en Loek Hermans, wars van alle partijpolitiek, eensgezind opkwamen voor de belangen van onze stad? Krijgen Lisa, April en Charlotte dat ook voor elkaar?

Ik ga volgende week stemmen in één van de 94 stemlokalen. Het lijkt me een helse klus om dat allemaal organisatorisch rond te breien. Onze gemeenteambtenaren krijgen het gegarandeerd prima voor elkaar. En da’s geen mop. 

Carolus

Meer columns van Carolus lezen? Lees hier de voorgaande column.

Luister de column als podcast:

---

Dit bericht delen: