Rechtswinkel Nijmegen-Oost: 'De stekker uit sociale media, ook voor Nederlandse jongeren?'

In Australië wordt het verboden voor jongeren onder de zestien jaar om sociale media te gebruiken, om hen te beschermen tegen verslaving, mentale problemen, online pesten en schadelijke berichten.

De vraag is of een dergelijk verbod in Nederland mogelijk is. Dit heeft namelijk ingrijpende gevolgen voor jongeren en platforms en roept juridische vragen op: mag de overheid een dergelijk verbod afdwingen, gezien grondrechten zoals vrijheid van meningsuiting en privacy? Als dit mogelijk is, onderzoekt dit artikel ook de juridische en praktische complicaties van de handhaving, zoals leeftijdsverificatie.

De grenzen van een sociale media-verbod
Een verbod op sociale media voor jongeren onder de zestien kan inbreuk maken op belangrijke rechten, zoals vrijheid van meningsuiting. Iedereen heeft volgens de wet het recht om zijn of haar mening te delen en informatie te ontvangen, maar de overheid mag dit beperken als het noodzakelijk is om een groter probleem te voorkomen, bijvoorbeeld om jongeren te beschermen tegen online gevaren. Het volledig verbieden van sociale media is een drastische maatregel, die mogelijk niet de beste oplossing is. Er zouden namelijk ook minder ingrijpende maatregelen kunnen worden getroffen, zoals strengere regels voor platforms over de controle op schadelijke inhoud of meer toezicht op verslavende ontwerpkeuzes. Zo kondigde Instagram onlangs aan later dit jaar met een speciaal tieneraccount te komen, om kinderen beter te beschermen.

De haalbaarheid van een verbod op sociale media voor jongeren onder de zestien, is afhankelijk van de omvang van de problemen die sociale media met zich meebrengt en de aanwezigheid van meer passende maatregelen.

Kortom, zowel volwassenen als kinderen hebben recht op vrijheid van meningsuiting, maar dit recht kent grenzen. In dit geval zou de overheid moeten aantonen dat het beschermen van jongeren tegen online gevaren belangrijker is dan de inbreuk op deze rechten.

Leeftijdsverificatie en privacy
Stel dat een verbod op sociale media wordt ingevoerd en als een proportionele maatregel wordt beschouwd, dan rijst de vraag hoe de overheid gaat controleren of gebruikers daadwerkelijk zestien jaar of ouder zijn. Dit vormt een nieuw vraagstuk: op welke manier kan leeftijdsverificatie effectief en privacyvriendelijk worden uitgevoerd? Leeftijdsverificatie is namelijk essentieel om een mogelijk sociale media-verbod te handhaven. Als deze leeftijdsverificatie ontbreekt, kunnen jongeren het verbod ontduiken door simpelweg te liegen over hun leeftijd. Een voor de hand liggende optie is het gebruik van paspoortcontrole, waarbij gebruikers hun identiteit moeten verifiëren, bijvoorbeeld door een foto van hun paspoort te uploaden. Dit zou de platforms in staat stellen om te controleren of iemand de juiste leeftijd heeft.

Het delen van gevoelige persoonsgegevens, kan leiden tot ongewenste gegevensverzameling door platforms. Of dit in strijd is met de wet hangt af van wie de controle uitvoert en hoe de gegevens worden verwerkt. Sociale media-platforms lopen bij het verzamelen van persoonlijke gegevens een      risico op datalekken, wat gevolgen kan hebben voor de privacy van gebruikers. Hoewel leeftijdsverificatie technisch mogelijk is, blijft naleving van privacywetgeving een belangrijk aandachtspunt.

Waar paspoortcontrole problemen kan opleveren, biedt de EDI-wallet een minder ingrijpend alternatief waarbij weinig persoonlijke gegevens worden opgeslagen. De Europese Commissie werkt aan een systeem waarin gebruikers hun leeftijd kunnen verifiëren via een digitale identiteitswallet. De EDI-wallet is een app waarin digitale persoonsgegevens veilig worden opgeslagen en alleen worden gedeeld wanneer dit nodig is. Hoewel dit niet volledig anoniem is, kan dit een alternatief zijn. De hoeveelheid persoonlijke informatie wordt geminimaliseerd, waardoor de privacy gewaarborgd blijft. Leeftijdsverificatie lijkt noodzakelijk voor een sociale media-verbod, maar brengt ook risico's met zich mee. Het is van belang goed te overwegen welke gegevens worden gedeeld en op welke manier, om privacy te beschermen en misbruik van persoonsgegevens te voorkomen.

Conclusie
Ondanks dat bescherming tegen online gevaren belangrijk is, lijkt een algeheel verbod niet de oplossing. Een verbod zou een beperking kunnen betekenen op de rechten van jongeren, maar dat maakt het niet automatisch ongeoorloofd.  De overheid kan dus wel een verbod instellen, maar de handhaving ervan kan lastig zijn in de praktijk. Het gebruik van een systeem zoals de EDI-wallet, die minimale persoonsgegevens verstrekken, kan helpen om een sociale media-verbod te handhaven en de privacy van jongeren hierbij te waarborgen. Desondanks kiest het  kabinet er voor om het gebruik van sociale media niet voor specifieke leeftijdsgroepen te verbieden. De inzet is erop gericht sociale media juist veilig te maken voor kinderen. De stekker zal er dus waarschijnlijk nog wel even in blijven.

---------------------------

Rechtswinkel Nijmegen-Oost is te bezoeken aan de Daalsehof 2, (maandag en woensdag, wijkcentrum Daalsehof in Nijmegen-Oost) en op zaterdag in de Ark van Oost (Cipresstraat 154). De medewerkers ontvangen u graag voor gratis juridisch advies op maat. Omdat elke situatie anders is, spelen persoonlijke omstandigheden een belangrijke rol. De medewerkers van de Rechtswinkel kijken graag met u mee naar uw situatie en mogelijkheden. Heeft u vragen over dit onderwerp of loopt u tegen een ander probleem aan? Wij voorzien u gratis van advies. De Rechtswinkel werkt met vrije inloopspreekuren waardoor u zonder afspraak kunt binnenlopen.

---------------------------
Heeft u zelf een onderwerp dat u graag terugziet in één van onze artikelen? Schroom dan niet om dit te laten weten. Meer lezen over juridische adviezen van rechtswinkel Nijmegen-Oost? Klik hier voor de vorige artikelen. Rechtswinkel Nijmegen-Oost is ook te volgen via Facebook, LinkedIn of Instagram.

Voor een goed beeld van de gang van zaken op ons spreekuur, kunt u ook een videoreportage van Nieuws uit Nijmegen over onze Rechtswinkel bekijken:

---

Dit bericht delen: