Rechtswinkel Nijmegen-Oost: 'De aanpak van online pesten bij jongeren'

Steeds meer jongeren worden online gepest. Maar wanneer is dit strafbaar, en hoe kan online pesten worden voorkomen? Een blik op het recht, risico’s en preventie.

Of het nu gaat om whatsapp, sociale media of games, jongeren komen steeds meer online met elkaar in contact. De digitale omgeving brengt namelijk ook nieuwe risico’s met zich mee, zoals online pesterijen, wat ook wel cyberpesten wordt genoemd. Door de opkomst van sociale media komt cyberpesten steeds vaker voor.   Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat jongeren tussen de 15 en 25 jaar relatief vaak slachtoffer zijn van online pesten. Wanneer is cyberpesten eigenlijk strafbaar en hoe kan het worden tegengegaan?

Wanneer is online pesten strafbaar?
Pesten komt op veel verschillende manieren voor. Traditioneel kunnen pesters fysiek geweld gebruiken, spullen afpakken of steeds vervelende gebaren maken. Online ziet het pestgedrag er anders uit, maar komt het op hetzelfde neer. Pestende jongeren kunnen slachtoffers online uitsluiten door ze te blokkeren en te negeren, ze plaatsen beledigende opmerkingen onder foto’s, maar kunnen ook ongewenste foto’s naar de hele klas versturen of overgaan tot bedreigende berichten om te intimideren.    

Slechts 58% van de slachtoffers van online pesterijen maakt een melding van het pestgedrag bij d e politie, de school of een ouder. D e belangrijkste reden voor het niet doen van aangifte is dat slachtoffers denken dat het ‘toch niet helpt’. Andere redenen die worden genoemd zijn angst voor een vervelende reactie of wraak, of dat de slachtoffers zich schuldig of beschaamd voelen. Maar is het terecht dat men denkt dat aangifte zinloos is?   

Het pestgedrag kan strafbaar zijn als het gedrag valt onder strafbare feiten zoals smaadschrift (het opzettelijk zwart maken van iemand door online bijvoorbeeld roddels te verspreiden), belaging, bedreiging of afpersing. Een veroordeling kan in dit geval nog mogelijk zijn.  Een complicerende factor is echter dat de rechter zich bij online uitingen vooral op de letterlijke bewoording en directe context van berichten kan baseren. De omliggende omstandigheden en de impact o p het slachtoffer zijn moeilijk te beoordelen voor de rechter, en daardoor lastig mee te nemen zijn overwegingen.  In de praktijk leidt dit ertoe dat slechts een klein aantal daders daadwerkelijk wordt veroordeeld.

Preventie
Uit onderzoek blijkt dat jongeren die slachtoffer zijn van cyberpesten, zelf ook vaker overgaan tot het pesten van anderen. De General Strain Theory biedt hiervoor een verklaring. Deze theorie stelt dat het ervaren van stress, woede en frustratie als gevolg van pesten, kan leiden tot afwijkend gedrag, zoals het zelf beginnen met pesten. Er ontstaat een vicieuze cirkel waarin pesters blijven opduiken. Er is aangetoond dat jongeren die op een negatieve manier met hun woede en frustratie omgaan eerder de neiging hebben om te cyberpesten dan jongeren die door middel van positieve emotieregulatie met hun frustraties omgaan.

Het overkoepelende geluid is dat er interventies moeten komen, voornamelijk gericht op preventie. Jongeren moeten leren welke risico's sociale media met zich meebrengen en hoe ze daar verstandig mee om kunnen gaan. Het is daarnaast belangrijk om ze te leren hoe ze constructief kunnen omgaan met onplezierige emoties, zodat slachtoffers minder gemakkelijk zelf de stap zetten om te gaan pesten.  Ouders en scholen kunnen ook een rol spelen in het bewust maken van jongeren over de mogelijke invloed van het gedrag wat je online vertoont.

Deze genoemde interventies zijn vooral gericht op het verkleinen van de schade die aangericht kan worden. Het verminderen van risico’s, door bijvoorbeeld jongeren te verbieden om online te zijn, is niet effectief. Dit soort repressie beperkt de mogelijkheid van het al eerdergenoemde, het leren omgaan met de risico’s van begeven in een digitale omgeving, en dus preventie, minder mogelijk is.

Conclusie
Hoewel er positieve kanten aan sociale media zitten, zoals dat jongeren vaker met elkaar in contact kunnen komen, brengt het ook negatieve gevolgen met zich mee, zoals cyberpesten. Dit kan onder bepaalde omstandigheden strafbaar zijn, maar het is voor de rechter lastig om te beoordelen door de beperkte zichtbaarheid van de context en intentie van de dader.  Het is dus essentieel om de focus te leggen op preventie. Jongeren moeten leren om op een positieve manier met emoties om te gaan en   daarbij moeten ze bewust worden gemaakt van de invloed van wat bijvoorbeeld beledigende opmerkingen onder een foto kunnen hebben. Door hen te begeleiden in het herkennen en omgaan met online risico’s, kan de vicieuze cirkel van pesten worden doorbroken.

---------------------------

Rechtswinkel Nijmegen-Oost is te bezoeken aan de Daalsehof 2, (maandag en woensdag, wijkcentrum Daalsehof in Nijmegen-Oost) en op zaterdag in de Ark van Oost (Cipresstraat 154). De medewerkers ontvangen u graag voor gratis juridisch advies op maat. Omdat elke situatie anders is, spelen persoonlijke omstandigheden een belangrijke rol. De medewerkers van de Rechtswinkel kijken graag met u mee naar uw situatie en mogelijkheden. Heeft u vragen over dit onderwerp of loopt u tegen een ander probleem aan? Wij voorzien u gratis van advies. De Rechtswinkel werkt met vrije inloopspreekuren waardoor u zonder afspraak kunt binnenlopen.

---------------------------
Heeft u zelf een onderwerp dat u graag terugziet in één van onze artikelen? Schroom dan niet om dit te laten weten. Meer lezen over juridische adviezen van rechtswinkel Nijmegen-Oost? Klik hier voor de vorige artikelen. Rechtswinkel Nijmegen-Oost is ook te volgen via Facebook, LinkedIn of Instagram.

Voor een goed beeld van de gang van zaken op ons spreekuur, kunt u ook een videoreportage van Nieuws uit Nijmegen over onze Rechtswinkel bekijken:

---

Dit bericht delen: