De tijdelijke noodopvang Heumensoord, met plaats voor 3.000 vluchtelingen, wordt gekraakt door de Nationale Ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens.
Zij stellen dat er te weinig privacy is, er onvoldoende dagbesteding en leefgeld beschikbaar is en dat dit schadelijk is voor de gezondheid en veiligheid van de vluchtelingen. Ze willen dat er snel wordt ingegrepen. Nog voordat het tijdelijke kamp per 1 juni gesloten wordt.
Onderzoek Ombudsman en College Rechten van de Mens
Naar aanleiding van diverse klachten van vluchtelingen is de Nationale Ombudsman samen met het College voor de Rechten van de Mens op 16 januari bij het
Heumensoord wezen kijken naar de leefomstandigheden op het kamp. Zij zijn met een
rapport gekomen met aandachtspunten en aanbevelingen rondom verblijfsomstandigheden en veiligheid, gezondheid(szorg), uitzichtloosheid en dagbesteding en informatievoorziening en bejegening.
Problemen op Heumensoord en adviezen voor verbetering
Omdat de start van de asielprocedure bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) aanzienlijk langer duurt dan gepland, is er nauwelijks sprake van doorstroming. Aan de basale vereisten wordt voldaan echter doordat het verblijf veel langer duurt, geven de leefomstandigheden onacceptabele situaties volgens de Ombudsman. Er is geen rust, geen privacy en er is een gebrek aan persoonlijke contact met de bewoners. Over de klachten die de bewoners hebben ingediend is er volgens de Ombudsman door het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) te weinig gedaan. De ombudsman concludeert dat het COA problematiek onbesproken laat, kleine problemen worden weliswaar opgesplitst in praktische oplossingen maar achterliggende problematiek blijft liggen. De ombudsman stelt: ‘Door de wijze waarop deze grootschalige noodopvang is georganiseerd, missen de bewoners de rust en het gevoel van veiligheid die ze juist nodig hebben. Het leven in Heumensoord brengt zowel veiligheids- als gezondheidsrisico’s mee.’
Gebrekkige gezondheidszorg
Het COA ziet gezondheidszorg als de taak van het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GCA), wel vind zij zich verantwoordelijk voor toeleiding naar zorg. Het GCA heeft dagelijks twee artsen beschikbaar gesteld op Heumensoord, van 9 tot 12 uur. Dagelijks is de rij wachtenden voor een consult erg lang: een rij van 50 mensen. Sommigen mensen, waaronder moeders met kinderen, haken daarom af. De Ombudsman adviseert dat er betere begeleiding moet komen voor kwetsbare groepen en dat eerder doorverwezen moet worden naar specialisten. Sommige asielzoekers zouden zo wanhopig zijn dat zij zelfmoordpogingen doen, het COA beschikt niet over gegevens hierover.
Een tekort aan dagbesteding
De dagbesteding is langzaam op gang gekomen en in de loop der tijd verbeterd, dit valt niet onder de taakstelling van COA. Er blijkt een groot aanbod vanuit vrijwilligers te zijn echter voor bewoners is het niet makkelijk iets te realiseren. Dit brengt spanningen, er wordt veel gestolen en er is te weinig leefgeld om buiten het Heumensoord dingen te kunnen doen. De ombudsman dringt erop aan dat mensen over leefgeld moeten beschikken, ze moeten kunnen koken en dat activiteiten door vrijwilligers georganiseerd gestimuleerd moeten worden. Wel is er voor de kinderen uiteindelijk
onderwijs gerealiseerd, hoewel de Ombudsman zich afvraagt waarom dit zo lang heeft moeten duren.
Aanbevelingen
De aanbevelingen die gedaan worden door de Ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens zijn: verstrekking leefgeld, onderzoek mogelijkheden om te koken, organiseren van ketenoverleg tussen alle betrokkenen, overleg met GCA over betere zorg, zorg ervoor dat kwetsbare personen aan wie niet de noodzakelijke zorg of veiligheid geboden worden met voorrang overgeplaatst worden, en overleg met het IND over betere informatieverstrekking omtrent de asielprocedure.
Reactie burgemeester Bruls op het rapport van de Ombudsman
'De Nationale Ombudsman en Het College voor de Rechten van de Mens rapporteert over de situatie op de noodopvang Heumensoord. Het gaat over zaken die bij ons bekend zijn, mede op basis van gesprekken met vrijwilligers en het COA. Van begin af aan is de noodopvang Heumensoord neergezet als een sobere en humane opvang. Het is ook een gegeven dat in de nazomer vorig jaar er volstrekt onvoldoende opvang voor de grote toestroom vluchtelingen was. Er waren vorig jaar in de nazomer nauwelijks alternatieven voor opvang in het land, de staatssecretaris en het COA hebben gekozen voor het zo snel mogelijk onderdak bieden aan de grote stroom vluchtelingen. In Nijmegen hebben we hieraan bijgedragen door 3000 mensen op te vangen op Heumensoord. Er is hier ondertussen een school voor de meer dan 500 kinderen en er zijn zo’n 3000 vrijwilligers die zorgen voor contacten en activiteiten. Op 1 juni sluit deze opvanglocatie en het is aan Den Haag en aan de gemeenten in het land om de doorstroom op gang te krijgen voor het huisvesten van vluchtelingen en statushouders,' aldus de burgemeester.